Wybierz jakiś tekst do czytania i przygotuj długopis i arkusz papieru podzielony na dwie części . Zacznij czytać. W lewej kolumnie zapisuj w postaci pojedynczych stwierdzeń informacje zawarte w tekście, a w prawej wszystkie wnioski, jakie możesz wyciągnąć na podstawie informacji z lewej strony. Stosuj łączenie strzałkami. Do informacji czystych, zawartych w tekście, możesz dołączyć również (tyle że w nawiasie, dla odróżnienia) przesłanki zewnętrzne, swoje. Zasada jest prosta: bierzesz dwie dowolne informacje z lewej strony i pytasz, czy jest w nich ukryta przesłanka trzecia, czyli wniosek. Być może łańcuch dedukcyjny będzie dłuższy, np. jeśli a i b, to c, a jeśli c to d, a jeśli d to e, itd., ale dzięki temu możesz wyciągnąć naprawdę dużo wniosków, mniej lub bardziej dalekosiężnych. Zasygnalizuj kolorami stopień pewności wniosków. Na przykład kolor czarny - wnioski pewne, zielony - wysoce prawdopodobne, a czerwony– wnioski mało prawdopodobne choć niewykluczone (a więc do sprawdzenia) itp.
Jak dzięki zasadzie Pareta poprawić efektywność czytania?
Powtórzę: nie musisz wcale szybko czytać, aby stać się naprawdę sprawnym „czytaczem”. Oto jeszcze jeden sposób – wykorzystanie zasady 20/80 (zasady Pareta), która pozwala zwiększyć skuteczność naszych działań praktycznie na każdym polu dzięki skupieniu się „na najważniejszym”.
Jak to wygląda w praktyce?
Nigdy nie czytaj książki „zawodowej” od deski do deski (zupełnie co innego, jeśli czytasz dla przyjemności), bo nie wszystko, co w niej zawarte jest ci naprawdę potrzebne. Ustal najpierw, o czym traktuje książka i co na ten temat mówi. Przejrzyj więc spis treści, przeczytaj wnioski, zajrzyj do wprowadzenia i wróć jeszcze raz do wniosków. Po czym przekartkuj książkę w poszukiwaniu najbardziej interesujących fragmentów. Zgłębiaj „okolice” najważniejszych dla ciebie tez i wywodów. Czytając rób Mapę Myśli.
Zasada Pareta przełożona na sposób czytania mówi, że w większości wypadków 80 procent wartości książki znajdziesz na 20 procentach (a nawet mniej) jej stron i te najcenniejsze treści przyswoisz w 20 procent czasu, jaki inni poświęciliby na przeczytanie całości.
Taki sposób czytania i pracy z książką zaleca się szczególnie w systemie studiów, w którym uzyskanie tytułu zależy całkowicie od egzaminów finalnych, zdawanych na zakończenie kursu (tak jest na przykład w Oxfordzie i wielu renomowanych uniwersytetów zachodnich). Zdarza się wtedy, że niekiedy na 100 procent pytań egzaminacyjnych odpowiesz właściwie dysponując wiedzą nie przekraczającą 20 procent tego, czego teoretycznie powinieneś się nauczyć (przeczytać), szykując się do egzaminu! Innymi słowy egzaminatorzy cenią bardziej studenta, który wie naprawdę dużo w nielicznych dziedzinach niż tego, który tylko jako tako orientuje się we wszystkim. Łatwowierność profesorów? A może raczej próba nauczenia młodych ludzi jak funkcjonuje świat? Opiekunowie studentów w Oxfordzie wręcz radzą swoi podopiecznym, aby nie chodzili na wykłady, bo książki (opisaną wyżej metodą) czyta się szybciej!
Zadanie
Weź książkę, najlepiej z dziedziny popularno-naukowej, za którą zabierałeś się ostatnio, i poświęć teraz pół godziny na zaznajomienie się i zapamiętanie najważniejszych dla ciebie treści: faktów, opisów i wniosków. Pamiętaj: pół godziny. Przedstaw całość w formie Mapy Myśli. Zachęć domowników, żeby zaczęli czytać podobnie, i niech każdy potem, któregoś dnia, zreferuje w ten sposób „swoją” książkę. Jeśli takie spotkania staną się regularne, ożywi je dyskusja, a zwłaszcza drążące temat pytania, może okazać się, że w ciągu roku „przeczytałeś” dzięki temu i znasz nie jedną a kilkadziesiąt książek….Zrób z tego fantastyczna zabawę domową. Ustal, a nawet narzuć limit: na przykład każdy „czyta” w ten sposób cztery książki w miesiącu.
Czytanie „emocjonalne”
Rozumienie i zapamiętywanie tekstu bardzo przyspiesza tkwiący w nim (lub stworzony przez ciebie) ładunek emocjonalny. Można wręcz mówić o czytaniu „przez emocje”. Jak?
Ćwiczenie 1
Czytając jakikolwiek tekst (nie musi być nowy) staraj się wyczuć i zrozumieć emocje autora i ludzi jego czasów, samemu przeżyć emocjonalnie opisywane wydarzenia, fakty, itp. Również intencję Czego chciał? Opisać sam fakt? Wyrazić jakąś opinię? Przekonać do czegoś? Zanalizować problem lub zachęcić do poznania nowej idei? Zastanów się, jak mu się to udało. Zapisuj najważniejsze wątki w formie tytułu/nagłówku w gazecie. Podsumuj w myślach każdy przeczytany rozdział lub paragraf.
Przeczytaj na przykład lub przypomnij sobie pełny tekst polskiego hymnu narodowego. Potrafisz wyczuć jego siłę? Siłę wspólnych, dramatycznych doświadczeń narodu? Tragedię utraty niepodległości, tęsknotę za wolnością? Rozpacz myślących i wrażliwych patriotów? Która ze zwrotek przemawia do ciebie najbardziej? Czy wiesz, że w czasie protestów robotniczych w grudniu 1970 roku, demonstranci blokujący dostęp do Domu Partii w Gdańsku ruszyli do szturmu dopiero po słowach „Marsz, marsz, Dąbrowski....”? A Tadeusz Rejtan leżał pod drzwiami Sejmu, blokując dostęp do sali obrad 30 godzin? Dłużej się nie dało, bo zdradziecki Sejm postanowił w tym czasie uchwalić ustawę o możliwości wyprowadzenia posła siłą, co się w końcu stało. Rejtan wrócił do swojego majtku, ale w niedługi czas potem popełnił samobójstwo, łykając potłuczone szkło…. Jak teraz widzisz (czujesz) tragedię rozbiorów?
Zadanie specjalne: a tak przy okazji, naucz się CAŁEGO polskiego hymnu na pamięć, co?
Ćwiczenie 2
Pobudź emocje przy czytaniu w jeszcze jeden sposób. Wybierz artykuł z pasjonującej Cię dziedziny. Podziel kartkę na 5 kolumn i zatytułuj je: (1) temat, (2) podoba mi się, (3) nie podoba mi się, (4) pytania i (5) wiedza. Przeczytaj artykuł. Jeśli natrafisz na jakieś nowe informacje, napisz o nich dwa słowa w pierwszej kolumnie. W pozostałych kolumnach zanotuj, czy podoba ci się to, co czytasz, czy też nie (co konkretnie) i ew. pytania, które chciałbyś zadać w związku z czytanym tekstem. Na końcu zapisz fakty, które uznałeś za warte zapamiętania. Postępuj tak z każdym innym tekstem, a zobaczysz o ile więcej zapamiętasz.
Czytanie refleksyjne
I ostatnie uwagi, dotyczące czytania „inaczej”. W zrozumieniu, przyspieszającym dodatkowo zapamiętanie tekstu bardzo pomagają tzw. pytania refleksyjne, i odpowiedzi na nie. Kiedy pytasz: zaraz, ·zaraz, czy chodzi o to, że…..?, po czym sam, używając innych, własnych słów, porównań, określeń i metafor wyjaśniasz, o co w tym tekście chodzi. Dobrą metodą jest również „pokłócenie się” z autorem , zakwestionowanie jego wywodu, argumentu, znajdywanie „dziur w całym” i przewidywanie „dalszego ciągu”, zgadywanie, o czym dalej w tekście będzie mowa. To również przy okazji doskonale pobudza koncentrację, ściślej pozwala utrzymywać ją na stale wysokim poziomie.
Dobrze więc. Jak w takim razie całość „mądrego czytania” przełożyć na praktykę? Oto ćwiczenie finalizujące cały watek. Przeczytaj i zapamiętaj wedle nowych zasad poniższe teksty. Wykorzystaj przede wszystkim wizualizację, wnikliwe czytanie, wspomniane wyżej czytanie emocjonalne oraz Mapę Myśli. I sprawdzaj sami przyjemność czytania, uczenia się i jakość zapamiętania, na pewno wysoką, mimo upływu czasu.
Ćwiczenie 3
1. Witaminy są zróżnicowaną grupą substancji organicznych, których organizm sam nie wytwarza, dlatego muszą być pozyskiwane z pokarmu. Wyjątkiem jest witamina D, wytwarzana w skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych oraz witamina PP (niacyna) wytwarzana z aminokwasu, zwanego tryptofan. Długotrwały brak jednej lub więcej witamin prowadzi stopniowo do awitaminoz, takich jak szkorbut, beri-beri i osteomalacja. Trzynaście najważniejszych witamin występuje w wielu rozmaitych pokarmach dzieli się na dwie grupy: rozpuszczalne w tłuszczach – A, D, E i K (magazynowane w wątrobie, ich regularne przyjmowanie nie jest konieczne) oraz rozpuszczalne w wodzie witaminy grupy B i witamina C, które należy przyjmować codziennie
2. Deklaracja Praw Człowieka – rezolucja uchwalona przez Zgromadzenie ogólne ONZ 10. grudnia 1948 r. Składa się ze wstępu i 30 artykułów, określających prawa jednostki w dziedzinie cywilnej, politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej. Między innymi prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, do pracy, nauki, wolności wyznania, wolności słowa i stowarzyszania się. Zasadom Deklaracji Praw Człowieka charakter prawnie wiążący nadały Pakty Praw Człowieka z 1966 r.
Uwaga: wykorzystując wszystkie powyższe metody, uwagi i komentarze możesz też nauczyć się wspaniale słuchać – skutecznie rozumieć i zapamiętywać informacje odbierane kanałem słuchowym.
Pytania utrwalające
Żeby utrwalić/zrozumieć lepiej czytany tekst zawsze na koniec staraj się odpowiedzieć na poniższe pytania oraz wykonać poniższe zadania:
1. Co w czytanym tekście było najciekawsze?
2. Jak mógłbyś się najlepiej bawić, wykorzystując to, czego się dowiedziałeś ?
3. Co cię rozśmieszyło?
4. Co rozzłościło?
5. Co wydało ci się głupie?
6. Co wywołało poczucie niepewności lub zagrożenia.
7. Co zaciekawiło mnie na tyle, że mógłbyś zacząć to robić od zaraz?
8. Dokończ zdanie: Aha! Wiem teraz, że ...............................................................................
.............................................................................................................................................
9. Narysuj to, z tym „Aha!” (masz na to 10 sekund) i nie wyrzucaj rysunku.
10. To, co napisałeś w punkcie 8 powyżej przedstaw w formie scenicznej, a jeszcze lepiej samą mową ciała. „Zagraj” pantomimę „na temat” (możesz powygłupiać się przed lustrem) lub odśpiewać całość pod prysznicem lub przy goleniu. No dobrze, zamrucz sobie przed snem...
11. Opowiedz sobie albo partnerowi, czego się nauczyłeś.
12. Zadaj przynajmniej jedno pytanie, odpowiedź na które poszerzyłoby twoją wiedzę z omawianego zakresu. ….. ............................................................................................. Pytanie to (i ew. późniejszą odpowiedź) schowaj do teczki „Wyzwania”. Mogą się przydać.
Uwaga1: odtwarzanie czytanego tekstu ułatwia i przyspiesza przypominanie sobie miejsce, gdzie oddawałeś się lekturze, próba rekonstrukcji tekstu w myślach, przeglądanie notatek i przypominanie sobie najbardziej zaskakujących faktów lub komentarzy.
Uwaga2: poszerz wiedzę i praktykę „mądrego” czytania, poznając zasady Organicznej Metody Studiowania (pytaj/szukaj w kolejnym opracowaniu), podobnie jak notowanie przy pomocy metody Corella.
Q.B.F,F,F,S. Marek Szurawski